Perdagangan Srivijaya dan Melaka

Bandingkan faktor-faktor yang mendorong perkembangan perdagangan antarabangsa antara Kerajaan Srivijaya dengan Kerajaan Melaka.

Pendahuluan :

• Srivijaya diasaskan oleh Dapunta Hiyam muncul abad ke-7 hingga abad ke-13M. Berjaya mencapai zaman kegemilangan sebagai empayar unggul di Nusantara sebelum Majapahit dan Melaka berperanan sebagai pelabuhan entreport.
• Kerajaan Melayu Melaka muncul awal abad ke-15M menjadi empayar kukuh di Nusantara dan menjadi pusat perdagangan antarabangsa
• Srivijaya dan Melaka mengalami kemajuan dalam perdagangan antarabangsa tetapi faktor yang mendorong fenomena tersebut berbeza.

Isi :

Faktor-faktor perkembangan perdagangan antarabangsa Srivijaya dan Melaka :

Kedudukan Geografi :

Srivijaya :

• Kedudukan strategik kerana menguasai jalan sungai utama dari pelabuhan ke pedalaman
• Hasil hutan kawasan pedalaman dapat dibawa ke pelabuhan melalui sungai Batang Hari dan Sungai Musi

Melaka :

• Kedudukan strategik kerana terlindung dari tiupan angin monsun
• Perairan Selat Melaka yang terlindung ini membolehkan kapal dagang berlabuh dengan selamat
• Bentuk muka bumi Melaka yang berbukit sesuai dijadikan kubu pertahanan yang baik

Hubungan dengan Negara China :

Srivijaya :

• Mendapat perlindungan daripada China menyebabkan lebih banyak pedagang China datang berdagang di Srivijaya
• Pedagang lain dari India dan Arab juga berdagang di Srivijaya

Melaka :

• Mendapat perlindungan dari China menyebabkan Melaka diiktiraf sebagai pusat perdagangan penting di Asia Tenggara.
• Melaka terselamat dari ancaman Siam dan Majapahit.
• Menggalakkan lebih ramai saudagar China berdagang di Melaka.

Sistem pemerintahan dan pentadbiran yang sistematik :

Srivijaya :                  

• Mempunyai sistem pentadbiran pusat dan wilayah yang teratur.
• Orang Laut berperanan mengawal keselamatan pelabuhan dan sepanjang perairan Srivijaya supaya bebas dari lanun.
• Orang Laut berperanan menarik kapal-kapal dagang untuk berdagang di Srivijaya.

Melaka :

• Sistem pembesar empat lipatan menjamin pengurusan pentadbiran yang berkesan
• Pelaksanaan undang-undang Laut Melaka dan Hukum Kanun Melaka membantu pentadbiran Melaka.
• Undang-undang Laut Melaka yang menetapkan Bahasa Melayu sebagai Lingua Franca memudahkan interaksi pedagang.
• Orang Laut bertanggungjawab memastikan keselamatan di laut dan mengawal keselamatan pelabuhan Melaka

Dasar perdagangan :

Srivijaya :

• Pedagang asing tidak dibenarkan secara langsung berada di kawasan pedalaman
• Pedagang dibenarkan berdagang di pelabuhan yang tertakluk kepada kuasa kerajaan Srivijaya
• Tiada paksaan ke atas saudagar yang berdagang di Srivijaya

Melaka :

• Hal-hal perdagangan diuruskan Syahbandar,Nakhoda dan Kiwi
• Syahbandar -orang tengah antara pedagang dan kerajaan dalam pungutan cukai
• Nakhoda – mengendali hal-hal perdagangan, penyelarasan dan pelayaran di pelabuhan Melaka
• Kiwi -mengikut kapal yang membawa barang dagangan
• Sistem cukai berkeutamaan diperkenalkan iaitu 6% ke atas barangan India, Burma, Sri Lanka, 3%ke atas barangan dari kepulauan Melayu
• Pedagang mesti dapatkan surat kebenaran sebelum berniaga
• Sistem ukuran dan timbangan yang standard digunakan
• Sistem tukar barang atau mata wang diamalkan

Pelbagai jenis barang dan bahan mentah :

Srivijaya :

• Memperoleh barangan dan bahan mentah dari kawasan pedalaman Sumatera dan Riau Lingga
• Untuk memenuhi permintaan Srivijaya meluaskan pengaruhnya ke Kedah Tua dan Langkasuka
• Hasil perdagangan rempah terpenting ialah rempah ratus
• Kepelbagaian barang ini menggalakkan kunjungan pedagang

Melaka :

• Barangan import dari barat seperti Coromandel, Persi dan Arab ialah gula, beras, sayuran dan daging
• Melaka bertukar barangan dengan China seperti bijih, tembaga dan gaharu
• Melaka beroleh barang dagangan seperti rempah, kayu-kayan dan beras dari Burma, Jawa dan Siam.

Kemudahan-kemudahan

Srivijaya :

• Tempat penginapan, stor dan gudang disediakan
• Mempunyai kemudahan membaiki kapal

Melaka :

• Gudang yang disediakan dipagar dan ada penjaga
• Gudang untuk menyimpan barangan pedagang
• Kemudahan membaiki kapal turut tersedia
• Terdapat juga tempat penginapan, bekalan makan dan minuman yang disediakan kepada pedagang

Peranan keagamaan :

Srivijaya :

• Pusat penyebaran agama Hindu-Buddha di Nusantara
• Membantu dalam perkembangan perdagangan dengan China dan India yang seagama

Melaka :

• Membentuk sebuah empayar Islam
• Pedagang Islam merupakan pedagang utama di Melaka
• Pengislaman Parameswara mempengaruhi perpindahan saudagar Islam dari Sumatera Utara ke Melaka

Dasar penaklukan :

Srivijaya :

• Meluaskan pengaruh dengan menakluk negeri-negeri kecil
• Abad ke-7M hingga ke-13M berjaya kuasai kebanyakan Bandar pelabuhan di Alam Melayu
• Membentuk sebuah empayar yang kuat

Melaka :        

• Meluaskan kuasa di kawasan Tanah Melayu hingga pinggir laut Sumatera
• Melaka memperoleh emas dari Siak, lada hitam dan emas dari Rokan dan Kampar
• Kawasan jajahan yang luas mengukuhkan kedudukan Melaka sebagai empayar yang unggul

Kesimpulan :

• Terdapat pelbagai faktor yang mempengaruhi perkembangan perdagangan antarabangsa Srivijaya dan Melaka
• Faktor-faktor tersebut berbeza namun Srivijaya dan Melaka berjaya menjadi pusat perdagangan antarabangsa yang terkenal suatu ketika dulu.